ضرب المثل کلک زدن و کلک کردن
عبارت های بالا کنایه از حقه بازی و پشت هم اندازی به منظور خنثی کردن نقشه طرف مقابل است که افراد مزدور و حقه باز جهت تامین منافع و مصالح شخصی به کار می برند و همچنین در هر انجمن آمدن و به هر اجتماعی از مردم رفتن را نیز کلک زدن گویند .
واژه کلک را به صور و اشکال مختلف مورد استعمال قرار می دهند و در هر مورد منظورخاصی از آن متصور است .
در موردی که به هو و جنجال چیز بی اساسی را بخواهند جاندار و حقیقی جلوه دهند اصطلاحاً می گویند: این هم کلک است .
در اصطلاح عمومی عبارت کلک کردن هم گفته می شود که کنایه از نقشه کشیدن و کنکاش نمودن برای تامین منظور و مقصود می باشد .
تهرانی ها کلک مرغابی هم می گویند که همان معنی و مفهوم حقه بازی از آن افاده می شود .
در مناطق ساحلی مازندران که مستور از جنگل و نیزار است مرداب های متعددی وجود دارد که غالباً از فاضلاب انهار و چشمه ها و آب بندان ها تشکیل شده است .
این مرداب ها بهترین محل برای تخمگذاری مرغابی هاست که به طور دسته جمعی از دریا به سوی این مرداب ها پرواز می کنند .
کشاورزان برای صید مرغابی جلوی این مرداب ها مشترکاً سدی از چوب و نی و برگ درختان به عرض چند کیلومترمی بندند تا سطح آب در مرداب بالا بیاید و مرغابیها را برای سکونت و تخمگذاری به سوی خود جلب کند. آن گاه هر یک از کشاورزان در پشت این سدها حوضچه هایی احداث می کنند و محیط حوضچه را به وسیله دیواره ای از ساقه های نی و شاخه ها و برگ های درختان بالا می آورند .
در زیر هر یک از این حوضچه ها نقبی تعبیه شده و حوضچه مزبور به وسیله آن نقب با نهر مجاور ارتباط دارد. این حوضچه فقط یک مدخل برای ورود مرغابی ها دارد که در سطح حوضچه است و روی آن با پوششی از تور مستور می شود. طناب بلندی به دو سر این تور وصل شده و سر طناب در فاصله چند متری در دست کشاورز است .
طرز صید مرغابی به این ترتیب است که کشاورز صیاد با چند قطعه اردک تربیت شده که به مرغ دام موسوم اند در پشت سد مرداب که با حوضچه فاصله چندانی ندارد در جای پنهانی که مرغابی ها او را نبینند به انتظار می نشیند و سکوت مطلق را رعایت می کند. مرغابی ها معمولاً به طور دسته جمعی و با نظم و ترتیب خاصی که واقعاً دیدنی است پرواز می کنند. کشاورز صیاد که با مرغ های دام در پشت مرداب پنهان است به محض اینکه مشاهده کرد یک دسته مرغابی بر بالای سرش در مرداب به حال طیران است یکی از مرغ های دام را به سوی مرغابی ها رها می کند .
این مرغ دام که به خوبی تربیت شده و وظیفه خود را نیز خوب می داند در جلوی مرغابی ها مانند مرغ پیشاهنگ به پرواز در می آید و با صدای مخصوص مگ، مگ سر و صدا راه می اندازد و بدین وسیله مرغابی ها را به دنبال خود می کشاند. کشاورز پس از چند دقیقه مرغ دام دیگری را پرواز می دهد تا به کمک مرغ دام اولیه بتواند به صدای مخصوص اش مرغابی های دیگر را جلب و به جمع اولی اضافه کند .
آن گاه کشاورز با توجه به تعداد مرغابی هایی که در پرواز هستند تعداد پنج الی ده و بعضی مواقع بیست قطعه مرغ دام را که در اختیار دارد پرواز می دهد. این مرغ های دام پس از چند بار که بالای مرداب پرواز کردند یکی یکی پشت سرهم به طرف حوضچه سرازیر می شوند و مرغابی ها هم به تبعیت آنها داخل حوضچه می شوند. وقتی که کشاورز اطمینان حاصل کرد که تمام مرغابی ها به دنبال مرغ های دام به حوضچه داخل شدند از محل پنهانی سرش را بیرون می آورد و به مرغ های دام نگاه می کند .
این نگاه کشاورز علامت گریز و فرار است و مرغ های دام یکی پس از دیگری زیرآب می روند و از طریق نقب که راهش را بلد هستند خارج می شوند و در نهر مجاور از آب بیرون می آیند ولی مرغابی ها که راه نقب را بلد نیستند در سطح حوضچه می مانند و در این موقع کشاورز طناب را می کشد و تور بر روی حوضچه و مرغابیها می افتد . دیگر کار تمام شده است، کشاورز صیاد نزدیک حوضچه می آید، یکایک مرغابی ها را از زیر تور می گیرد و دو بال هر مرغابی را در داخل هم طوری قرار می دهد که نتواند پرواز کند و آنها را در کناری می گذارد .
سپس سرشان را می برد و در آب راکد مقابل می اندازد. پس از آنکه تمام مرغابی ها کشته و شسته شدند آنها را به وسیله قایق به محل مسکونی خویش و سپس برای فروش به شهرهای مازندران یا تهران حمل می کند .
آنچه که از تفضیل قضیه بالا باید نتیجه گرفت این است که حوضچه مورد بحث با آن دیواره های از چوب و نی و سقف توری را در اصطلاح و زبان مازندرانی کلک می گویند که بر اکثر کثرت استعمال از آن معانی و مفاهیم دام و حیله و نقشه برای خنثی کردن فعالیت طرف مقابل استنتاج شد. مانند کلک ، کلک زدن ، کلک کردن ، کلک ساختن ... که همه و همه متفرع از همین کلک مرغابی است .
5 مهر 1395 | 1971 بازدید