كاربرد فناوری اطلاعات در پزشكي
رشــد روزافزون صــنایع ارتباطی ، مخابراتی و انفورماتیکی ، هر روز دنیا را با انقلابی جـدید مـواجه می کند . انقلاب فناوری اطلاعات و ارتباطات در کلیه بخش های اقتصادی ، اجتماعی ، سیاسی و امنیتی کشورها تاثیراتی قابل توجه بر جای گذاشته است . با توسعه این فناورری در بخش پزشکی ، به دنبال تحول عظیمی در نظام ارائه خدمات بهداشتی و درمانی می باشیم و یکی از مهمترین حوزه های کـاربرد فناوری اطلاعـات ، حوزة بهداشـت و درمانی می باشد . فناوری اطلاعات از روش های متعددی می تواند به این حوزه کمک نماید . شــبکه های اطـلاع رسانی بهداشـت ، شبکه های پزشکی از راه دور ، شــبکه های همکـاری علمی پزشکی ، تجهیزات هوشمند پزشــکیار و پرونده الکترونیکی بیمار نمونه هـــــایی از کاربرد فن آوری اطلاعات در بهداشـت و درمان هســتند .
کشورها با به کارگیری ابزارهای جدید و آشنایی با مفاهیم جدید این حوزه زمینه ای جهت کاهش هزینه ها و افزایش کیفی و کمی ارائه خدمات ، فراهم می آورند . در عصر حاضر سیستم های اطلاعاتی و ارتباطی عرصه ای برای ارائه خدمات درمانی و بهداشتی فراهم آورده اند که دیگر ارائه این خدمات نیازمند محدود شدن در مکان های خاص و ثابتی نیست.
تاریخچه پزشکی از راه دور
درسال 1359 Cecil Whittson نخستین برنامة پزشکی از راه دور عملی را راه اندازی کرد. هدف این برنامه، مراقبت ازبیماران روانی و آموزش پزشکی بود.برای هدایت برنامة «گروه درمانی» بیماران روانی از ایدة پزشکی از راه دور مطرح شده بود. همچنین این سیستم برای تعلیم دانشجویان پزشکی استفاده شده بود. با استفاده از ابزارهای ویدئویی اتاق های کلینیک و کلاس های درس به هم متصل شده بودند و ارتباط نزدیکی بین محیط آموزش و شرایط عملی درمان فراهم شده بود .
در سال 1968 بیمارستان عمومی ماساچوست ارتباط ویدئویی میکروویو رابین بیمارستان و فرودگاه Logan بوستون برقرار کرده بود تا مسافران در صورت لزوم امکان دسترسی سریع به پزشک را داشته باشند. حدود 1000 بیمار از این سیستم استفاده کردند .
در سال 1978 برای تامین پوشش پزشکی نواحی دورافتادة کوئیزلند در استرالیا یک شبکة ماهواره ای راه اندازی شد. پیش از ایجاد این شبکه، مشاوران پزشکی از طریق تلفن، رادیو یا خدمات پزشکی هلیکوپتری برای دسترسی به بیماران استفاده می کردند. هدف اصلی این پروژه ارتقاء میزان دسترسی به مراقبت های پزشکی در مناطق بومی بود .
صنعت انفورماتیک
انفورماتیک پزشکی را حوزه کاربردی فن آوری اطلاعات و ارتباطات در پزشکی می توان تعریف کرد ، و به تولید و خدمات فن آوری اطلاعات در حوزه خدمات بهداشتی و درمانی صنعت انفورماتیک پزشکی اطلاق می شود .
پزشکی از راه دور (Telemedicine)
استفاده از اطلاعات پزشکی منتقل شده توسط ابزارهای ارتباطی، به منظور تامین بهداشت، مراقبت های درمانی یا آموزش بیمار با هدف ارتقاء وضعیت بیمار «پزشکی از راه دور» نامیده می شود. به عبارت ساده، پزشکی از راه دور با بهره گیری از تکنولوژی ارتباطات و اطلاعات دستیابی به اطلاعات متخصصین پزشکی را تسهیل می کند و هدف آن افزایش کیفیت و کاهش هزینة مراقبت بهداشتی و درمانی از طریق تبادل اطلاعات پزشکی است .
اهداف پزشکی از راه دور
- بهبود مراقبت از بیمار
- بهبود دسترسی و مراقبت پزشکی برای نواحی روستایی و محروم
- دسترسی بهتر به پزشکان جهت مشاوره
- در دسترس قرار دادن امکانات برای پزشکان جهت هدایت معاینات خودکار
- کاهش هزینه های مراقبت های پزشکی
- ایجاد خدمات مراقبت پزشکی (در سطح جغرافیایی و جمعیتی وسیع(
- کاهش نقل و انتقال بیماران به مراکز درمانی
- ایجاد فضای مراقبت مدیریت شده در بیمارستان ها و مراکز درمانی
کاربردهای فناوری اطلاعات در پزشکی از راه دور
همانطور که در ابتدای مقاله بیان شد فناوری اطلاعات ، در زمینه های مختلف پزشکی کاربرد دارد مثلا در مطب های پزشکی امکان ثبت پرونده و در اختیار داشتن آن توسط پزشک هنگام ویزیت بیمار یکی دیگر از امکانات فناوری اطلاعات می باشد.اما امروزه در پزشکی راه دور بسیار مورد استقبال و کاربرد قرار گرفته است.که در ادامه به توضیح برخی از آنها می پردازیم.
آسیب شناسی از راه دور (Telepathology)
پاتولوژیست ها برای اطلاع از نظر سایر متخصصین مربوطه اسلایدها در اختیار آنها قرار می دهند. در برخی موارد مانند بررسی بیوپسی برخی قسمت های بدن لازم است که نظرات متخصصین به سرعت تبادل شود و همفکری در کوتاه ترین زمان ممکن صورت گیرد. از سیستم پزشکی از راه دور برای تبادل تصاویر اسلایدها بین متخصصین پاتولوژی استفاده می شود. دوربین های دیجیتال به میکروسکوپ ها متصل شده و تصاویر با کیفیت بالا از اسلایدها تهیه می شود. این تصاویر به مرکز تخصصی دیگر ارسال می شوند. البته جزئیات بالینی دیگر مربوط به بیمار را می توان همراه آنها جهت اطلاع متخصصین دیگر فرستاد .
ارتباطات در سیستم پزشکی از راه دور
ارتباط بین طرفین درگیر در پزشکی از راه دور که عمدتاً پزشک و بیمار هستند به دو صورت کلی انجام می شود:
1- ارتباط همزمان: شامل مکالمة مستقیم از طریق تلفن، ویدئو کنفرانس یا صفحة وب است. در طی این نوع ارتباط بیمار باید در همان لحظه به موضوعات مطرح شده توجه کامل داشته باشد.
2- ارتباط غیرهمزمان: از طریق نامة الکتریکی و مانند آن صورت می گیرد. در این حالت امکان استفادة موثرتر و منعطف تر از زمان متخصص فراهم می شود.
با توجه به مطالب فوق پزشکی از راه دور با توجه به نوع ارتباط به چندین روش انجام می شود:
1- ارتباط ویدئویی زمان حقیقی
2- ذخیره و ارسال
3- مراقبت بهداشتی و مونیتورینگ خانگی
متدوال ترین روش پزشکی از راه دور از طریق ارتباط آنلاین ویدئویی است که با به کار بردن تجهیزات ویدئو کنفرانس و ملحقات تصویربرداری مخصوص مانند Endoscope و ملحقات صوتی مانند گوشی پزشکی الکتریکی و خطوط انتقال با ظرفیت مناسب صورت می گیرد.
در پزشکی از راه دور هم بین پزشک متخصص و بیمار یا اطرافیان او تعامل دو طرفه وجود دارد. فرایند ارتباط دوجانبه شامل گرفتن دادة بیمار، انتقال داده و ارائه جواب مساله به بیمار تعامل نامیده می شود. با توجه به این موضوع مولفه های اصلی مورد نیاز سیستم پزشکی از راه دور به ترتیب زیرند:
1- وسیله ای برای گرفتن اطلاعات
2- وسیله ای برای انتقال اطلاعات
3- وسیله ای برای نمایش اطلاعات
قرار گرفتن این ابزارها به دنبال هم و عملکرد صحیح آنها سخت افزار لازم برای سیستم پزشکی از راه دور را تعیین می کند.
تصویرگیری التراسوند از راه دور(Tele-ultrasound)
تصویرگیری التراسوند یک روش ایمن، بدون درد و بدون استفاده از تشعشع است که سخت افزار آن هزینة نسبتاً پایینی هم دارد . اپراتور می تواند نحوة تصویر گیری با تجهیزات التراسوند را به سادگی بیاموزد ولی توانایی تفسیر تصاویر حاصل را ندارد و این کار باید توسط متخصص انجام شود. در کلینیک های محلی تصویرگیری التراسوند از نواحی مورد نظر انجام شده و تصاویر به صورت آنلاین توسط پزشک متخصص مشاهده می شود.
جراحی از راه دور(telesurgery)
Tele surgery(جراحی از راه دور) که به آن remote surgeryهم گفته می شود که نوعی عمل جراحی است که به وسیله یک جراح که دور از مریض است انجام می شود . لغت "" Tele surgery اقتباس شده از لغت " Tele" به معنی دور و لغت "cheirourgia" به معنی کار کردن با دست می باشد.
در اوایل سال 2000میلادی در چندین پروﮊه امکان اجرای موفقیت آمیز انجام کامل اعمال جراحی روی مریض از راه دور بررسی شد.
داروخانه های دیجیتالی
روند فعلی تجویز و تهیه دارو از جمله مسائلی است که می تواند در برخی موارد منجر به مشکلاتی از قبیل یافتن داروخانه مناسب افزایش ترافیک شهری جستجوی داروی خاص یا کمیاب سو استفاده از خدمات بیمه اتلاف وقت و پرداخت نقدی مبلغ شود. در این روش سیستمی بر پایه فناوری اطلاعات برای تهیه مکانیزه دارو ارائه داده شده است که پزشک نسخه را به سیستم ارسال نموده و سیستم نسخه را به نزدیک ترین داروخانه به محل بیمار شخص ارسال می کند و سپس داروخانه نسخه را آماده کرده و به محل سکونت بیمار می فرستد.
در صورت پیاده سازی سیستم و همکاری سازمان ها می توان جلوی مشکلات ترافیکی و اقتصادی بازار نامناسب دارو اطلاع همزمان برای نبود و موجود بودن داروهای خاص و … را گرفت.
نوبت دهی آنلاین
در عصر حاضر با توجه به پیشرفت تکنولوژی ،اکثر افراد وقت خود را با گوشی، تبلت و کامپیوتر می گذرانند بنابراین استقبال آنها از خدمات آنلاین بسیار زیاد شده است . بر طبق همین منوال امروزه مراکز پزشکی و درمانی و بیمارستان ها و ... همه به سمت نوبت دهی آنلاین پیش می روند.کاربران همواره خواهان خدمات 24 ساعته می باشند.
مزایای نوبت دهی آنلاین
- دسترسی آسان
- گزارشات نوبت دهی دقیق تر
- زمان آزاد بیشتر برای کارمندان
- جذب بیمار بیشتر
- دسترسی24 ساعته
18 آذر 1398 | 5164 بازدید